Conventionele explosieven die niet zijn af gegaan, ofwel blindgangers, worden nog geregeld tijdens graaf- en baggerwerkzaamheden aangetroffen. Om de gevaren bij het spontaan aantreffen van explosieven te beperken, wordt voor de start van de werkzaamheden een historisch onderzoek gedaan naar de werklocatie. Aan de hand van de ingewonnen broninformatie wordt voor het gebied een risicoanalyse opgesteld.
Bevestiging
Ten eerste geven luchtfoto’s een bevestiging van een oorlogshandeling, bijvoorbeeld een bombardement, die beschreven is in andere bronnen. De omvang van de schade en of het doel geraakt werd, wordt onomstotelijk zichtbaar op een foto. Verder komt de militaire infrastructuur, zoals loopgraven, tankgrachten en stellingen duidelijk aan het licht.
Lokaliseren
De tweede functie van luchtfoto’s is dat ze van belang zijn voor het achterhalen van de exacte locatie van een gebeurtenis of oorlogshandeling, indien deze onbekend is of niet duidelijk.
Nieuwe feiten
Als derde zijn de luchtfoto’s een goede bron voor het ontdekken van geheel nieuwe feiten.
Het beste voorbeeld is het afwerpen van bommen door in nood geraakte vliegtuigen. Als tijdens de oorlog een grote bommenwerper geraakt werd door luchtafweer, was een noodlanding één van de mogelijkheden om het vliegtuig en de bemanning te redden. Maar alvorens het vliegtuig aan de grond te zetten, moesten de bommen aan boord worden ‘geloosd’. Dit gebeurde meestal boven water of boven onbewoonde gebieden zoals weilanden. Deze ‘bomdrops’ werden veelal niet gemeld in de logboeken. Voorst bleven ze vaak ook onopgemerkt op de grond, waardoor er eveneens geen melding van gemaakt werd in archieven of dagboeken.
Luchtfoto’s zijn zodoende de enige getuigen van zo’n voorval.
Keuze van de juiste luchtfoto’s
De keuze van de juiste luchtfoto focust naast de goede technische kwaliteit vooral op de informatie die de luchtfoto’s verschaffen. De onderstaande criteria zijn derhalve van belang om zoveel mogelijk feitelijkheden uit de foto te halen die relevant zijn voor het onderzoek.
Juiste datum
Luchtfoto’s zijn momentopnames. De datum van een opname is daarom van cruciaal belang bij de bestudering van de luchtfoto’s. Een opname van een dag vóór een groot bombardement en een foto genomen na zo’n luchtaanval vertonen een wereld van verschil. Het vergelijken van dit soort foto’s verheldert de reconstructie van het voorval en levert veel bruikbare informatie op.
Weersomstandigheden
De weersomstandigheden zijn ook belangrijk bij de keuze. Een foto met veel bewolking (wat zich op een luchtfoto uit als witte plekken) geeft geen volledig beeld van de situatie en is derhalve in veel gevallen onbruikbaar voor interpretatie. Dit geldt deels voor sommige opnames in de winterperiode waarop Nederland bedekt lag onder een dik pak sneeuw. Door de sneeuwlaag werden veel zaken aan het oog onttrokken, maar het contrast wat sneeuw op een foto wel tot stand bracht, brengt soms nieuwe zaken aan het licht.
Seizoenen
Seizoensverschillen zijn ook voor de keuze van een luchtfoto van invloed. Winter en voorjaarsfoto’s hebben veelal de voorkeur omdat bomen kaal zijn en schaduwen lang. Er is op die opnames soms meer te zien dan op een zomerse foto met een dicht bebost gebied.
Tot slot
Het nut en semi-wetenschappelijk gebruik van luchtfoto’s als onderdeel van het historisch onderzoek naar oorlogshandelingen in het kader van het aantreffen van explosieven tijdens hedendaagse grondwerkzaamheden is groot, belangrijk en bewezen. De huidige technieken maken bestudering van de luchtfoto’s toegankelijker.
De WOII luchtfoto’s zijn onderdeel van de Dotka Collectie, en gratis op klein formaat in te zien op de Dotka webshop. De foto’s met volledig detail en de afdrukken zijn online te bestellen. Door de hoge kwaliteit van het materiaal en de korte levertijden is de webshop een positieve ontwikkeling voor de sector van Explosieven opsporing.
